شوری آب و خاک در ایران یکی از مشکلات عمده در کشاورزی است که رشد و نمو و عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. برای مطالعه اثرات فیزیولوژیکی شوری (کلرید سدیم) بر روی نهال های دوساله زیتون، آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل در پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1382 انجام شد. فاکتور اصلی تیمار کلرید سدیم در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مول در لیتر) تهیه گردید. سه رقم نهال ریشه دار شده زیتون به نامهای میشن، مانزانیلا و زرد بعنوان فاکتور فرعی کاشته شدند و با محلولهای مختلف شوری آبیاری گردیدند. نهالها پس از یکسال کف بر شده و وزن تر، خشک و سطح برگ آنها و همچنین غلظت پتاسیم و سدیم اندازه گیری شد. مقدار فتوسنتز و شدت تعرق توسط دستگاه فتوسنتز سنج اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش درجه شوری، خصوصیات رشد و نموی شامل وزن تر برگها، ارتفاع و سطح برگ در هر سه رقم زیتون کاهش یافت ولی مقدار کاهش رشد در ارقام مختلف تفاوت زیادی داشت بطوریکه که بیشترین کاهش رشد در رقم زرد و کمترین کاهش رشد در رقم میشن مشاهده گردید. در این آزمایش رقم زرد کمترین و میشن بیشترین سطح برگ را داشتند. سطوح شوری بالا مقدار فتوسنتز را بطور معنی داری کاهش داد. شدت کاهش فتوسنتز در رقم زرد از همه بیشتر (حداقل 1mmol.m.-2s-1) و در رقم میشن از همه کمتر (حداقل (1.8mmol.m-2.s-1 در تیمار کلرید سدیم 150 میلی مول بود. هدایت روزنه ای نیز با افزایش شوری بطور معنی داری کاهش یافت. نهالهای جوان ارقام مانزانیلا و زرد بعد از 2 ماه از اعمال تیمارهای شوری، سوختگی حاشیه برگ را در تیمار کلرید سدیم 150 میلی مول نشان دادند. حداکثر غلظت سدیم در رقم مانزانیلا (30 میلی گرم در گرم) و حداقل آن در رقم میشن (16 میلی گرم در گرم) در تیمار کلرید سدیم 150 میلی مول بود. با افزایش غلظت کلرید سدیم در محلول، غلظت سدیم در برگها در رقم میشن در حدود 78 درصد، در ارقام مانزانیلا و زرد 83 درصد افزایش یافت. بین ارقام نیز تفاوت معنی داری از لحاظ تجمع سدیم دیده شد. یک رابطه خطی مثبتی بین فتوسنتز و نسبت K/Na بدست آمد و نشان داد که کاهش مقدار پتاسیم در اثر کاهش جذب و یا کاهش نسبت K/Na، تاثیر عمده ای در کاهش فتوسنتز دارد. کاهش نسبت K/Na، سطح برگ و شدت فتوسنتز از مهمترین فرایندهای فیزیولوژیکی در سطوح شوری زیاد بودند که فرایندهای متابولیکی گیاه را تغییر داده و کاهش رشد و مسمومیت را ایجاد نمودند. رقم میشن به عنوان رقم متحمل به شوری تا هدایت الکتریکی dS/m 15 و با غلظت 150 میلی مول در لیتر در مرحله نهالی مقاومت داشت.

شوری یکی از تنش های محیطی است که سبب اختلال در جذب یون های ضروری و درنتیجه محدودیت در رشد گیاهان می-شود. کاهش رشد یک نوع سازگاری برای زنده ماندن گیاه در شرایط تنش است. در سالیان اخیر ماده آلی بیوچار به دلیل کاربرد آن در اصلاح خاک بسیار موردتوجه قرار گرفته است. به منظور بررسی تأثیر بیوچار بر خصوصیات رشدی، غلظت سدیم و پتاسیم گیاه مرزه تابستانه (Satureja hortensis L. ) آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل ماده آلی بیوچار در سه سطح (0، 1 و 2 درصد وزنی خاک هر گلدان) و آبیاری با آب شور در 3 سطح شوری (0، 40، 80 میلی مولار کلرید سدیم) بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اثرات متقابل شوری و کاربرد بیوچار بر خصوصیات رشدی موردمطالعه معنی دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد گره، قطر ساقه، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک برگ در تیمار کاربرد 2 درصد بیوچار بدون شوری مشاهده شد. همچنین با افزایش غلظت نمک، میزان سدیم برگ مرزه افزایش یافت و از میزان پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم آن کاسته شد. به طورکلی، شوری با اختلال در میزان جذب پتاسیم و کاهش نسبت پتاسیم به سدیم گیاه سبب کاهش صفات رشدی موردمطالعه در مرزه گردید و بیوچار با جذب یون های نمک سبب بهبود صفات رشدی مرزه تابستانه در تیمارهای شوری گردید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی برهمکنش شوری و نسبت آمونیوم به نیترات در نهال های زیتون ارقام زرد و آربکین آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه ایستگاه تحقیقات زیتون طارم زنجان انجام شد. در این آزمایش چهار سطح شوری (0، 50، 100، 150 میلی مولار کلرید سدیم) و چهار نسبت مختلف آمونیوم به نیترات شامل :N0 محلول بدون آمونیوم+14 میلی اکی والان بر لیتر نیترات؛ :N2 محلول حاوی 2 آمونیوم+12 میلی اکی والان بر لیتر نیترات؛:N4  محلول حاوی 4 آمونیوم+10 میلی اکی والان بر لیتر نیترات؛ :N6 محلول حاوی 6 آمونیوم+8 میلی اکی والان نیترات بر روی نهال های یک ساله زیتون ارقام زرد و آربکین کاشته شده در بستر پرلیت و شن به نسبت 1:1 استفاده گردید. نتایج نشان داد که افزایش شوری اثر معنی داری بر کاهش سطح برگ، میزان ماده خشک، رشد رویشی (ارتفاع نهال)، تغییر ارتفاع نهال و مقادیر نیتروژن و نسبت پتاسیم به سدیم و افزایش ریزش برگ داشت. در بررسی اثر نسبت های آمونیوم به نیترات مشاهده شد که افزایش آمونیوم در محلول غذایی با کاهش شاخص های رشد سال جاری و افزایش نسبت K:Na و متابولیسم نیتروژن در برگ، موجب کاهش جذب سدیم و ریزش برگ شد. همچنین مشاهده شد که غلظت های بالای شوری و آمونیوم تشدید کننده آثار منفی یکدیگر بودند.

مرکبات یکی از محصولات مهم باغبانی است که نسبت به شوری حساس می باشد. به منظور بررسی اثر شوری در تجمع و توازن یون های مختلف و همچنین بررسی اثرهای احتمالی سدیم بر میزان جذب و تجمع پتاسیم در پایه های مختلف مرکبات آزمایشی آماری در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار طی سال های 81-1380 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. پایه های مورد استفاده در این آزمایش عبارت بودند از: نارنج (Citrus aurantium L.)، تایوانیکا (Citrus taiwanica L.) و لیموی آب ((Citrus limon L. که با چهار سطح شوری 0، 20، 40 و 60 میلی مول بر لیتر شوری آب آبیاری به مدت سه ماه در شرایط گلخانه تیمار گردیدند. میزان تجمع سدیم و پتاسیم در ریشه، برگ و شاخساره پایه های مختلف با استفاده از روش شعله سنجی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری میزان تجمع سدیم در اندام های مختلف گیاه افزایش یافت اما میزان پتاسیم کاهش یافت. روند تجمع سدیم و پتاسیم در اندام های مختلف پایه های مورد آزمایش متفاوت بود بدین ترتیب که در پایه نارنج میزان سدیم جذب شده در ریشه بیشتر از پایه های تایوانیکا و لیموی آب بود ولی در شاخساره پایه نارنج میزان تجمع یون سدیم کمتر از دو پایه دیگر بود. بر عکس میزان جذب و تجمع پتاسیم در ریشه نارنج کمتر ولی در شاخساره بیشتر از دو پایه دیگر بود و بدین ترتیب یکی از اثرهای شوری که بر هم زدن تعادل یون ها و محدود کردن جذب بعضی از عناصر غذایی است کاملا آشکار بود. جذب بیشتر سدیم در بعضی از اندام ها باعث کاهش جذب پتاسیم شد. از آنجا که پتاسیم یکی از عناصر غذایی ضروری در تغذیه گیاه می باشد که در باز و بسته شدن روزنه ها و فعل و انفعالات آنزیمی درگیر است، بنابر این کمبود آن در گیاه فتوسنتز را محدود کرده و سر انجام کاهش انتقال مواد فتوسنتزی به ریشه و به دنبال آن کاهش رشد را به همراه خواهد داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در ایران عمده اراضی زیرکشت پسته در حاشیه کویر قرار دارد و یکی از مشکلات عمده این اراضی شوری خاک و آب آبیاری است که رشد و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق اثرات شوری روی خصوصیات رشدی و مقدار عناصر معدنی دانهال های 10 رقم پسته (اکبری، احمدآقایی، کله قوچی، فندقی، بادامی، ابراهیمی، سیف الدینی و ژنوتیپ های G1، G2 و G3) به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مطالعه شد. عامل اصلی مقادیرشوری آب آبیاری (0.6، 15 و 30 دسی زیمنس بر متر) با استفاده از نمک کلرور سدیم و عامل فرعی ارقام پسته بود. بذور پس از جوانه زنی در آزمایشگاه به داخل گلدان در گلخانه منتقل شدند و بعد از مرحله سه برگی، تیمارهای شوری به مدت چهارماه اعمال گردید. نتایج نشان داد با افزایش شوری وزن خشک ساقه و ریشه، طول نهال، وزن خشک برگ، تعداد برگ، سطح برگ و قطر نهال کاهش داشت. با افزایش شوری، میزان عناصر سدیم و کلسیم در ریشه، ساقه و برگ افزایش و نسبت پتاسیم به سدیم در این اندام ها کاهش یافت. ارقام فندقی و کله قوچی بیشترین و ژنوتیپ های G1 و G3 دارای کمترین میزان سدیم برگ بودند. ژنوتیپ G2 بیشترین میزان (3 درصد) و رقم کله قوچی کمترین میزان (1.4 درصد) پتاسیم برگ را دارا بودند. به طورکلی ژنوتیپ های محلی پسته (G1، G2 و G3) جذب و انتقال سدیم کمتری را به برگ انجام دادند، به طوریکه ژنوتیپ G3 دارای بیشترین سدیم ریشه و کمترین سدیم ساقه و برگ بود. ژنوتیپ G2 و رقم احمدآقایی به ترتیب با مقادیر 7.8 و 6.3 بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم در برگ و رقم کله قوچی کمترین نسبت (3.9) را داشت. به نظر می رسد ارقام کله قوچی، فندقی و اکبری در مراحل اولیه رشد نسبتا حساس و ژنوتیپ های G1، G2 و G3 و رقم احمدآقایی نسبتا متحمل به شوری باشند. ارقام بادامی، ابراهیمی و سیف الدینی از نظر تحمل به شوری در حد متوسط بودند.